Yenikapı Metrosu'nda Vincin Yıkılış Anı

Yenikapı Metrosu'nda Vincin Yıkılış Anı

Temel Topraklaması

Temel Topraklama

Temel içine yerleştirilmiş topraklayıcı beton içine gömülerek, toprakla geniş yüzeyli olarak temas etmesi sağlanır. Bu şekilde yapılan topraklamaya temel topraklama denir. Temel topraklama, potansiyel dengelemesinin etkisini arttırır.

Yapıldığı Yerler ve Kullanılan Elemanlar

Bunun dışında, temel topraklaması kuvvetli akım tesislerinde ve yıldırıma karşı koruma tesislerinde topraklayıcı olarak uygundur. Bu topraklama, yapı bağlantı kutusunun arkasındaki elektrik tesisinin veya buna eşdeğer bir tesisin ana bölümüdür.

Yapım İşlem Sırası

- Temel topraklayıcı, kapalı bir ring şeklinde yapılmalıdır ve binanın dış duvarların temellerine veya temel platformu içine yerleştirilmelidir. Çevresi büyük olan binalarda temel topraklayıcıtarafından çevrelenen alan, enine bağlantılarla 20m x 20m'lik gözlere bölünmelidir.

- Temel topraklayıcı, her tarafı betonla kaplanacak şekilde düzenlenmelidir. Çelik şerit topraklayıcı kullanıldığında, bu şerit dik olarak yerleştirilmelidir.

- Son noktalar temelin dışına çıkarılmalı ve yeterince esnek bağlantı yapılmalıdır. Bağlantı yerleri her zaman kontrol edilebilir olmalıdır.

- Temel topraklaması için en küçük kesiti 30 mm x 3,5 mm olan çelik şerit veya en küçük çapı 10 mm olan yuvarlak çelik çubuk kullanılmalıdır. Çelik, çinko kaplı olabilir veya olmayabilir. Bağlantı filizleri çinko kaplı çelikten yapılmış olmalıdır. Bağlantı kısımları korozyona dayanıklı çelikten olmalıdır.

Çelik hasırlı olmayan (kuvvetlendirilmemiş) temel içinde yerleştirme için temel topraklayıcı, temel betonu döküldükten sonra, her yönde en az 5 cm beton içinde kalacak şekilde yerleştirilmelidir. Topraklayıcının beton içindeki yerini sabitlemek için uygun mesafe tutucular kullanılmalıdır.

- Çelik hasırlı (kuvvetlendirilmiş) temel ve su yalıtım malzemesi içinde yerleştirme için temel topraklayıcı, en alt sıradaki çelik hasır üzerine yerleştirilmeli ve yerini sabitlemek için yaklaşık 2 m'lik aralıklarla çelik hasırla bağlanmalıdır.

 Yapımında Dikkat Edilecek Hususlar

Temel topraklama için en küçük kesiti 30mm X 3,5 mm olan çelik şerit veya en küçük çapı 10 mm olan yuvarlak çelik kullanılmalıdır. Bağlantı filizleri çinko kaplı çelikten yapılmış olmalıdır. Bağlantı kısımları korozyona dayanıklı çelikten olmalıdır.

Radye Temel

Radye Temel

Genellikle tüm üst yapı kolonlarının beraberce bir temel plağına oturduğu sistemdir. Zemin taşıma kapasitesinin düşük, kolonların çok yüklü olması genellikle bu tür temeli gerekli kılar. 

       


              Radye temellerin donatıları x ve y yönlerinde alt ve üstte olmak üzere kafes sistemi şeklinde döşenir. Üst demirler sehpa demirlerinin üzerinde olmaktadır. 

             Radye temellerde yönetmeliğe göre kirişli radye temellerin kalınlığı minimum 20 cm. , kirişsiz radye temellerin kalınlığı ise minimum 30 cm. olması gerekmektedir.

web tasar

web tasarım

İzolasyon

BETONARME YAPILARDA DONATILARIN KOROZYONU VE SU YALITIMI

Genel olarak beton, içindeki donatı çeliklerini korozyona karşı mükemmel bir şekilde korur. Beton içindeki yüksek alkali ortamı, donatı çeliğine sıkıca yapışacak bir film oluşturur ve bu film çeliği pasifize ederek korozyona uğramasını önler. Donatı çeliğinde korozyon; beton yeterli kalitede değilse, yapı çevre koşullarına göre tasarlanmamışsa (korozyona karşı yalıtım önlemleri alınmamışsa), ortam koşulları önceden tahmin edilmemişse, veya betonun hizmet ömrü boyunca değişiklikler varsa oluşur. Korozyonun başlıca sebebi olarak klor iyonları gösterilmektedir. Bununla beraber, normal olarak betonun pH değeri 12' den büyüktür ve bu değer korozyonun oluşmaması için yeterlidir. Ancak, diğer çevresel faktörlerin etkisiyle ortam pH değeri düşmekte ve donatı çeliğinde korozyon oluşmasına neden olabilmektedir. Yandaki grafikte (Grafik 1) korozyon oranının ortam pH değeri ile ilişkisi görülmektedir. Buna göre, ortam pH değerinin 10 ile 4 arası olması durumunda, korozyon nedeniyle donatı kesit kaybı 0.25 mm/yıl olmaktadır. Örnek olarak, hesap dayanımı 365 MPa olan BÇ IIIb sınıfı f10' luk bir donatı çeliği alındığında bu çubuk 28.6 kN (2922 kg) yük taşıyabilmektedir. Budonatı çubuğu 0.25 mm/yıl oranında korozyona uğradığında kesit azalması nedeniyle taşıyabileceği yük birinci yılda 2.8 kN (285 kg) azalmaktadır. Aynı oranla 10 yıl sonunda taşıyabileceği yük ilk duruma göre 21.5 kN (2190 kg) azalmakta, bu süre sonunda 7.1 kN (723 kg) taşıyabilir hale gelmektedir. 20 yıl sonunda ise çelik tamamen çürüyeceği için hiç yük taşıyamaz durumda olacaktır. Betonarme yapılarda donatı çeliğinin korozyona karşı korunmasında çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Su yalıtımı bu önlemler içinde büyük öneme sahip olduğundan, bu yazıda korozyona karşı su yalıtımı ele alınmaktadır. Korozyona karşı su yalıtımı dendiğinde akla ilk gelen, sulu zeminlerdeki yapıların temelleri ve köprü viyadük gibi sanat yapılarının tabliyelerinin korunmasıdır. Köprü-viyadük tabliyelerinde suyun birikmemesi ve kışın yapılan tuzlama çalışmalarında klor iyonlarından etkilenmemesi için mutlaka su yalıtımı yapılmalıdır. Köprü ve viyadüklerde su yalıtımı, yüksek mukavemetli, 4mm kalınlıkta, polimer bitümlü membranların tabliye üstüne yapıştırılmasıyla gerçekleştirilir. Su yalıtım katmanının üstüne daha sonra asfalt aşınma tabakası serilerek imalat tamamlanır. Benzer şekilde, yapıların temelleri de suya karşı yalıtılmalıdır. Aksi takdirde, beton içine nüfuz edecek su, ortamın alkalinitesini düşürebilir ve bu su içinde bulunabilecek klor iyonları korozyona ve neticede yapının taşıyabileceği yük kapasitesini alzatarak yapı güvenliğini tehlikeye sokar. TEMELLERDE SU YALITIMI Mimari projenin tasarımı esnasında, zemin etütleri yapılırken, zemin suyunun tetkikinin de yapılması, gerek proje müellifine gerekse yalıtımcıya yön verecektir. Bu nedenle zemin su durumunun belirlendiğinde, temel sisteminin statik gereklilik dışında bu suya karşı alınacak önlemler doğrultusunda yeniden seçilmesi gerekecektir. Örnek vermek gerekirse, mütemadi temel sisteminin radye jeneral temel sistemine çevrilmesi söz konusu olabilecektir. Zemindeki Su Durumunun Tesbiti: Zemindeki su durumunun tesbiti için zemin suyu seviyesinin en yüksek olduğu dönem gözlenmelidir. Su seviyesi kadar suyun debisi de önem kazanmaktadır ve yeraltı su rejiminin değişkenlik göstereceği unutulmamalıdır. Zemindeki Su Durumunun Değerlendirilmesi: Sondaj ve gözlemler sonucu zemindeki su durumu aşağıda belirtilen üç kategoriye ayrılarak yalıtım projesi hazırlanır. - Zemin Rutubetine Karşı Yalıtım - Basınçsız Suya Karşı Yalıtım - Basınçlı Suya Karşı Yalıtım ZEMİN RUTUBETİNE KARŞl YALITlM Zemin rutubeti; zeminde daima mevcut bulunan, kılcallık yoluyla yapının bünyesine girip zararlara yol açan, zeminin cinsine bağlı olarak etki derecesi değişiklik gösteren sudur. Zemin rutubeti; - Zemin tanecikleri ile aderans temin eden ve sızmayan su - Zemin tanecikleri arasına köşelere asılı kalan su - Zemin taneciklerini ince bir film şeklinde saran su - Yeraltı suyu veya birikinti sularından kılcal olarak emilen su şeklinde "TS 3128 Binalarda Zemin Rutubetine Karşı Yapılacak Yalıtım İçin Yapım Kuralları" Standardında tanımlanmıştır. Toprakla temas eden statik perdelere bir kat cam tülü taşıyıcılı 3mm polimerik örtü ile yapılacak yalıtım yeterlidir. Temel kotu altında, bina çevresinde ve gerekli ise sömeller arasında yapılacak drenaj yalıtımı tamamlar. BASINÇSIZ SUYA KARŞI YALITIM Damlayabilir, akabilir durumdaki suya genel olarak basınçsız su adı verilir. Bu su, sızma su, kullanma suyu olabilir, yapı ve yalıtım üzerine ya hiç ya da geçici olarak bir hidrostatik basınç yapar. Basınçsız suya karşı, temel derinliğine bağlı olarak önerilecek alternatifli detaylar şöyledir: Yatayda (Tabanda): Bir kat polyester keçe taşıyıcılı 3mm polimer bitümlü örtü veya, bir kat polyester keçe taşıyıcılı 3mm. örtü ile bir kat cam tülü taşıyıcılı 3mm kalınlıkta polimer bitümlü örtüler ile birlikte uygulanır. Düşeyde (Perdede): Bir kat cam tülü taşıyıcılı 3mm polimer bitümlü örtü veya, cam tülü taşıyıcılı 3mm kalınlıkta polimer bitümlü örtü iki kat olarak uygulanır.Tabliyelerinde suyun birikmemesi ve kışın yapılan tuzlama çalışmalarında klor iyonlarından etkilenmemesi için mutlaka su yalıtımı yapılmalıdır. Köprü ve viyadüklerde su yalıtımı, yüksek mukavemetli, 4mm kalınlıkta, polimer bitümlü membranların tabliye üstüne yapıştırılmasıyla gerçekleştirilir. Su yalıtım katmanının üstüne daha sonra asfalt aşınma tabakası serilerek imalat tamamlanır. Benzer şekilde, yapıların temelleri de suya karşı yalıtılmalıdır. Aksi takdirde, beton içine nüfuz edecek su, ortamın alkalinitesini düşürebilir ve bu su içinde bulunabilecek klor iyonları korozyona ve neticede yapının taşıyabileceği yük kapasitesini alzatarak yapı güvenliğini tehlikeye sokar. KAYNAKLAR BTM A.Ş. Teknik Yayınları TS 3128 TS 3647 Report on Corrosion of Metals in Concrete, American Concrete Institute, ACI 222R-96

Drenaj

   DRENAJ NEDİR

             Drenaj, yapıya etki etmesi düşünülen kar, yağmur gibi yer üstü sularının ve zemin tanecikleri arasında hareket eden veya asılı kalan suların kontrol altına alınması,toplanması, yapıdan uzaklaştırılması ve gerekli durumlarda yeraltı su seviyelerinin düşürülmesi amacı ile düzenlenen sistemlerdir.Suyun yapı etrafından uzaklaştırılması, yapı ile zeminin dengede kalması, zeminin stabilitesi ve yapı etrafındaki nem seviyesinin düşürülmesine olanak verir.

İyi yapılmış bir drenaj, bodrum katlardaki nem sorununu, don etkisinin oluşturduğu olumsuzlukları ve yer kabuğuna etki eden hidrostatik basıncın azalmasını ve hatta yok olmasını sağlar. Drenaj sistemi sadece suyun yapı elemanları üzerinde oluşturduğu olumsuz etkileri önlemek amacı ile yapılmaz, aynı zamanda yapı yakınlarında oluşabilecek toprak kaymaları ve sel sonucu oluşabilecek hasarları engellemek amacı ile de yapılır.Tüm bu olumlu sonuçlara karşın, planlama aşamasında detaylandırmada gerekli önem verilmediğinden birçok yapı zemin neminin olumsuz etkilerine maruz kalır.

DRENAJ UYGULAMASI

                Drenaj yeri açıldıktan sonra açılan yerin altına ince mıcır serilir. Daha sonra delikli drenaj borularının delikler tıkanmaması için borunun etrafına keçe serilir. Keçe serilen boru yerleştirildikten sonra drenajın kenarları ve üstü mıcır ile kapatılır. 

Kaynak:İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Otoyolların Drenajı Yüksek Lisans Tezi İnş Müh Mustafa Gökhan Kocaman 

Kuyu Temel Yalıtımı

Kuyu Temel ve Kesonlarda Negatif Su Yalıtımı

Kuyu temel su izolasyonu açısından en dertli temel ve perde tipleridir. Kuyu temel, tek taraflı kalıpların kullanıldığı, iksa kazık sistemi yerine yapılan bir sistemdir. Bu sistemde sanki bir kuyu açar gibi, kazdıkça perde betonları atılır ve en son bodrum kata varıldığında kuyu temel pabuçlarına binecek olan radye temel teşkil edilir. Bir bakıma tersten yapılan bir işlemdir bu, önce perde sonra temel oluşturulur.

Bu işlemler sırasında en dertli kısım, kuyu temel betonarme perdelerinin kalıplarının teşkilidir. Tek taraflı kalıp oluşturulur ve bu kalıbın beton atıldığında açılmaması için, bildiğimiz ağaç tomruklar kütükler toprak içine çakılır ve kalıplar tutturulur. Hatta statik açıdan gerekiyorsa çektirme yapılacak ankrajlar da sisteme dahil edilir. Sonuçta perde kalıpları açıldığında karşımıza her tarafından ağaç kütük başları çıkan bol soğuk derzler ihtiva eden bir perde betonarme duvar çıkar.

Su izolasyonu açısından, betonarme içerisinde su köprüleri diye tabir ettiğimiz tüm olumsuzluklar bu betonarme içinde vardır. Öncelikle parça parça dökülen perde betonları olduğu için ciddi oranda soğuk derz, iş derzi mevcuttur. Tek taraflı kalıp oluşturulduğu için su izolasyonunun içten yapılması kaçınılmazdır. Dıştan bir izolasyon uygulama açısından imkansızdır. Perde betonların içinde bol miktarda segregasyon oluşur. Ahşap takoz, tomruk ve kütükler tamamen temizlenmesi ve önlerinde birer beton tampon bölge oluşturulması gereken su köprüleridir. Bütün saydığım bu olumsuzlukların önce giderilmesi sonra negatif kristalize su izolasyonu yapılması gerekir.

Bir başka önemli unsur da, kuyu temel sömellerinin üzerine temelin oturtulmasındadır. Farklı zamanlarda dökülmüş betonlar arasında soğuk derz oluşacağı için, atılacak olan radye temelin sömellere çok iyi filizlenmiş olması gerekir, gerekirse suyla kendinden şişen fitiller kullanılmalıdır.

Kuyu temel sistemlerinde, müteahhitlerin düştüğü en büyük yanılgı, kalın bir sıva veya mantolama ile veya tuğla duvar örümü ile perdelerden gelecek suyu keseceklerine inanmalarıdır. Bu hayal görmekten başka bir şey değildir. Kuyu temel perdeleri doğru şekilde onarılmalı, tek tek su köprüleri doldurulmalı ve daha sonra betonarme perdeler içinde suya doğru ilerleyip tüm kılcal çatlaklarda kristal üretebilecek doğru bir kristalize su izolasyon malzemesi ile yalıtılmalıdır.

İçte drenaj sistemini kurmaya çalışanlara daha da şaşmak gerekiyor esasında. Suyu komple betonarme duvar içinde kabul eden bu kişiler, suyun içeriye sızıp akmasından sonra, kenarda açtıkları kanallarda bu suyu toplayıp köşede bir yerde açtıkları kuyulara yönlendirmektedirler. Şamandıra sistemli bir dalgıç pompa ile bu kuyuyu zaman zaman boşaltarak sorunu çözmeye çalışmaktadırlar. Esasında bu kendini kandırmaktan başka bir şey değildir. Çünkü birincisi siz suyu betonarme içinde kabul ediyorsunuz ve demirin korozyona uğramasına betonun çürümesine neden oluyorsunuz, ikincisi içeride sürekli bir nemli ortam oluşturuyorsunuz, üçüncüsü kanalların önüne tuğla duvarı örerek görüntüyü kurtarmaya çalışırken bodrum katınızdan alan kaybediyorsunuz, dördüncüsü ise sürekli çalışan bir kuyu pompa sistemi kurarak operasyonel masraflarınızı arttırıyorsunuz. Çözüm esasında basit, hem suyu beton içinde kabul etmeyin, hem kanal açmayın, hem drenajla kuyuyla pompayla uğraşmayın, hem de alan kaybetmeyin. Kristalize su izolasyon malzemesi ile betonarmeniz içinde kristal üretin, betonarmenizin içini kurutun.

Kerem Ersoy dan alıntıdır…

Kuyu Temel Uygulaması

BETONARME KESON KUYU

Gelişen şehirleşme ve nüfus artışı sonucunda büyük şehirlerde arazi sıkıntısı problemini ortaya çıkartmıştır. Bunun sonucu olarak yükseklikleri artmış binalar, birden fazla bodrum kata sahip binalar, metro istasyonları, yeraltı depoları gibi yapılar inşa edilmeye başlanmıştır. Yapılacak olan derin kazılarda iksa(destekleme) ihtiyacı ortaya çıkmıştır.
Neden kuyu temel?
İksa türü seçiminde zemin cinsi, yer kaybı, maliyet gibi faktörler göz önüne alınarak projeye ene uygun olanı seçilir. İksa yöntemlerinde biri olan kuyu temelin uygulanmasındaki en büyü faktör yer kaybının minimum olmasıdır. Kuyu temelin perdesi mevcut bina taşıyıcı perdesi olarak kullanılabildiği için ekstra bir alana ihtiyaç yoktur.  Bu sebepten dolayı kuyu temeller arazinin değerli olduğu yerlerde arazi kaybı olmadan arazi çevresindeki yapıları ve arazileri korumak için uygulanır.
Kuyu temel nerelerde uygulanır?
Kuyu temeller insan gücü ile kazı yapılan ve tek tarafı betonarme perde olarak kullanılan derin kazılarda destekleme yapılarıdır.  Yeraltı suyunun aşırı olmadığı sert zeminlerde uygulanırlar.  Zemin özelliklerine bağlı olarak 20-30m derinliğe kadar uygulanabilirler.

 Kuyu temeller nasıl uygulanır?

Kuyu temellerde temel üzerine yapılacak perdesi tasarımı kuyu derinliği, zemin cinsi, temel boyutu ve arkasında bulunan dinamik ve sabit yükler göz önüne alınarak yapılır. Genellikle açılan kuyu ebatları 3mx2,5m, 3mx2m, 3mx1,75m ve 3mx1,5m olarak planlanır

Grobeton

                  Mukavemetin önemli olmadığı dolgu, tesviye ve temel altı betonu olarak kullanılır. Grobeton yapımındaki amaç zemin ile temelin irtibatını keserek zeminden gelebilecek su veya zararlı kimyasalların temel betonarmesine zarar vermesini önlemek ve temel altının donatı döşenmesi için gerekli düzlüğe getirmektir. Ayrıca, beton yollarda alt temel tabakasında kullanılabilir. 
                   Grobeton kotlarını ayarlamak için 3-4 metre aralıklarla anolar çekilir ve bu anolar üst kotu beton kotu olarak ayarlanarak yüzeyde oluşabilecek kot farklılıklarının önüne geçilmiş olunur.

                  Grobeton üzerine membran tarzı yalıtım uygulanacaksa grobeton yüzeyinin minimum pürüzle bitirilmesi gerekir. Pürüzleri minimuma indirmenin yollarından biri grobeton üzerine perdah yapılmasıdır.